Мизхаппарнинг йигирма тўққизинчи мактуби
Сайтмират ака, бийил ўлкамизга яна қахрлик қиш қирқ минг газлик
қиличини қайрап келди. Изғирин изиллап, қора сўвуқ да катакдаги хўразм
музлап қўнаққа қўнганича каланиял музейга қўйилган парранда муляжига
ўхшап қатип қопти тараша бўп. Эшак чилла! Одамлар ҳаммаси кўчаларда
юрипти.Нимага десангиз кўча уйга қораганда иссиқроғта. Меҳрибон ўгей
онам: - Мизхаппаржон, улим, тағин ярим кечаси ухлаятканимизда қорди
оғирлигидан уйимизди томи «Ғарс!» айтип синип босип қомасин. Қорди
тайида қоп кетмейк. Томди курап қўйгин, болам – деди. Мен: - Хўп
бўлади, ўгей онажон - деп омборхонадаги понаркадан ясалган курагимизди
олдим дагин, эхтияткарликминан томга чиғдим. Томдан қишлағимизди
хавлилари, қор боскан дов – дарахтлар, Чапайип калхўзди талалари кўннип
турипти. Қўшнимизди уйини мўрисидан тутун чиғяпти. Ховони куйган
резинкани хиди тутип кеткан. Кимдур ўтин
топомей калишларини, резинка ўтикларини, парзантларини попкаларини
қирғип яхяпти шикилик. Мен томдаги қорларди куракминан кубик – кубик қп
қирғип оп паска тейлей бошладим. Битта кубикти ўзимизди томонга,
иккитасини қўшнимизди томонга гупиллатип улоқтираман. Шуйтип томди
ямини курадим баҳай. Бир маҳал минаса «Тўп! « птп пўстинимга тийди.
Қорасам қўшни хавлида хамсаямизди қизи Ғуррабо менга қорап кулип нози
карашмалар қиляпти.Қўлида бир юмалақ қор. Бир пайт днг, Ғуррабо менга
қорап қошини учирип қоса бўлама? Хойран бўп қолдим. Кегин менам томдаги
қордан юмалағлап оп яхххшилап қатирдим дагин, бор кучимминан Ғуррабога
қоратип оттим. Ғуррабо эпчилликминан чоп берувди мен откан қор уйда
музлап қолиштан қўрқип ташқаридаги минус 30 градислик изғиринда исинип
ўтирган Ғуррабони дадасига тийди. У одам адабиётка қизиққани тупайлик
ёзда памадори қоқи солиноврип сарғайип кеткан ээээски, «Ўзбекистон
адабиёти ва санъати» газийтасини ўқип ўтирганакан. Мен откан қор
газийтани тешип ўтип туууувра ҳамсаямизди пешанасига тийипти. Хич қанча
вақт ўтмей бечарани пешанасида носқовоқдей келадоғон ғурра пойда бўлди.
Мен энди узр тилейман деп турсам у: - Майли, майли, хичқиси йўқ,
отагинам. Ахир, 20инжи аср охири, 21инжи асрди бошларида яшап ээээъжот
эткан, бюк миттапакир шохер, дўлат орбаби Қурумийдинг «Қиш» номлик
модерн шехрида мохаратминан акис эттирилган «Ҳеч ким хапа бўлмас
қорминан урсенг» кабий қайноқ мисралар биз авом одамлар учун
дастуриламал, ёда, ибрат мактапидур – деди.
Мен шундек ўткир ақл сойиби , адабиёшшунос олимди қорминан урип унга
оғир тан жарохати еткизганимдан уятип курагимди олдим дагин,
хавлимиздаги қорга сакрадим. Кегин пича нонушта қволей деп қор
йийятсам, пўштачи кеп хат тейлап кетти. Ўтигимминан югирип борип пўшта
қутисига қўлимди тғп мактупти олдим дагин салапан парчасига путилган
ёзувга кўз югиртирдим.
Махпий телбаграмма!
Салапан инқилоби номиминан буюраман!
Қизиласкар Музкаппар! Ярим тунда соқчилар кўзини шамғалат қп сохил
туманларига сингип ғойип бўлинг дагин, йўлда аяғингиздаги ва
қўлларингиздаги кишанларни тошминан уриб узинг! Сўнг дарёдаги муз
парчасига мнп сузип денгизга чиғип, Дарданель бўғози арқалик
Шпицбергенга келинг. У ерда сизни нанай шамани Мунгу Хингау кутип
олади. Мунгу Хингаунинг итлар қўшилган ченасида тундранинг қорли
даштларини босип ўтятип чена ортидан югирган бўриларни битта қўймай
қиличдан ўткизинг . Кегин чакалакзор оралап чўчқахонага қорап чопинг!
Т.Ч.КА.
Ғарбий прўнт кўмандўни, қоғоз уруш қохрамани камисар Қурумқул. Имзо. (икс шаклида). Чўчқахона. 2009 инжи йил.
Махпий телбаграммани ўқип турсам меҳрибон ўгей онам: - Мизхаппаржон,
улим, том курап қоннингам очип кеткандур. Манўви қорлардан еп қоннингди
тўйғазвоғин – деб чўмичминан касага қорлардан соберди. Мен хўп деб
қорди еволдим. Нонуштадан кегин чўчқахонага борсам, ўписимиз пештоқида
партиямизди рамзи чуширилган салапан байроқ изғиринда тапир – тупир қп
хилпирап турипти. Ичкарига кирсам Қурумбўй трубкасига қуруқ чой тиғип
туташтирип чекип гапира бошлади: - Эмаса, партиямизди навбаттан ташқари
Қурумтойини очиқ деп эълон қиламан. Қримтойда кўриладигон биринжи
масала кураш! Ҳа – ҳа, кураш! Чўчқахонани томини кураш керак! Иккинжи
масала Чапайип калхўз омборчиси Сойипкон Салапанип бизга икки рулўн
пилонка бермахчи. Тахлап қўйилган ўтинлар эвазига.
- Ўртақ камандур, пилонкадан панник қп лимўн экамизми? – деди Мамадиёр.
- Йўқ, биз пилонкадан осасан салапан пайпақлар , сачиқлар ишлап
чиғорамиз . Ўз харидоргир махсулотларимизминан мамлакат бозорларини
ишғол қп ортиқчасини биржа арқалик Хитой, Расия, Қазағистон, Европия
каби рувожланмаган дўлатларга экспўрт қламиз. Бу иккинжи масала. Учинжи
масала, то Сойипкон Салапанип ўтинларди апкеткунча саржинланган ўтинди
нўбатминан қўриқлашимизга тувра келади. Энди бир – икки кун уйга бориш
йўқ ўрталар. Хозир ҳамма курашга! - деди Қурумбўй трубкасини чекип.
Шуйтип биз чўчқа хонани томига чиғдик дагин, курашти бошлавордик. Биз
икки сохот тинимсиз ишлап чўчқахона томидаги қорларди ярмини курап
тейладик. Бир маҳал буйтип қорасам Қурумбўй куракка иягини тираб
қорлардан оқарип ёткан Чапайип калхўз талалари ортидаги ўзи туғилиб
ўсган Латтақишлаққа термулип турипти.
- Ҳа, камандур маза қочтими? - деди Йўлдашвйўй.
- Э, йўқ, Йўлдашин, Ватанимди сағинип кеттим, Ватанимди! - деди Қурумбўй салапанга кўз яшларини артип.
- Кегин бизга ўгрилип : - Бўлди, курашти тўхтатинар! - деди. Биз хўп
деп курашти тўхтаттик дагин чўчқахонани томидан чуштик.
- Қизиляланғаяқ Мамадияренко , ўвқатти сузинг , қорин очип кетти - деди Қурумбўй.
Мамадиёр хўп деп ўвқатти Ғурратошдан эсталик каааатта чарх лаганга
суздида, бир аяғи йўқ истолимизга қўйди. Йўлдашвўй хожатхонадан чиғип
қорминан қўлларини чала – пуча ювганича ичкарига кирди. У энди
қўлларини қўлтиғига артятувди Қурумбўй унга танбех берип: - Яхшимас ,
қизил Йўлдашин. Қўлингизди чачиққа артсенгизўмейдими? - деди. Йўлдашвўй
узр деп қўлларини миққа илип қўйилган салапан чачиққа артти.
Биз истолди атропига ўтирдик. - Қони эмаса, бутун дунё пралетарлари
бирлашингиз! Олдик ! – деди Қурумбўй ўвқатка ишора қп шнелини енгини
шимадалаганича.
- Қошиқ апкемасинми? – деди Йўлдашвўй.
- Ёмон карандасизда, қизил Йўлдашин. Ота – бувамиз ўвқатти қўлда еган,
бизам қўлда йўрейк - деди Қурумбўй. Йўлдашвўй хўп деди. Шуйтип биз
ўвқатти қўлда йия бошладик.
- Ҳа, олинар, ўвқат сўвимасин. Манўви музлардан қўшип йийнар - деди Қурумбўй мулозамат қп.
Қорин очип қоғанакан каааатта чарх лагандаги қорди бир зумда паққос чуширдик.
- Лаганди тагини ялап қўйинг , совоп бўлади – деди Қурумбўй
Йўлдашвўйга. Йўлдашвўй хўп деп лаганди тагини ялади. Ялўврди, ялўврди.
То Мамадиёр лаганди тортвомагунча ялўврди.
Бу пайтка кеп қоронғи чушти. Сувитти узип кетишкан. Шейтанчирах синип
қурман бўған. Ўтинди Сойипкон Салапанип санап кетканакан омонатка
хиёнат қмейк деп буржуйканиям яқмадик. Сўвихта гилдирап қоронғида
кўзларимиз йилтирап турсак Қурумбўй: - Қизиласкар Йўлдашин! Жанговор
куракти оп қоровулкадаги постти эгалленг - деди.
Ес, камандур! – деди Йўлдашвўй курахти оп. Кегин жанговор қадамларминан
ўтинлар тахланган жейтка кетти. Биз чарчап эсней бошладик. Қурумбўй
камандур бўғани тупайлик чўчқани охурига чиғип ётип уйқуга кетти. Биз
Мамадиёр икаламиз ерга чўзилдик. Бир махал кўзим илинганакан -
Тервогаааа! – деган овоздан ўйғанип сапчип чуштим. Қорасам Йўлдашвўй
чўчқани охурини силкитип Қурумбўйди ўйғатяпти. Охири охур ағанап кетип
Қурумбўй сакрап ўннидан турдида: - Ҳа, тиншлихма?! Нима гап?! - деди
ўтигини қўнжидан ханжарини суғирип.
– Ўғри… ташқарида ўғри юрибди - деди Йўлдашвўй.
Қурумбўй «Нииииччччуво себе» деганича ташқарига югирди. Биз уни кетидан чоптик.
–Қани? - деди Қурумбўй махсус отряд жангчиларига хос пас овозминан Йўлдашвўйга.
- Камандур, Камандур, хўв ана. Мен кўряппан – деди Мамадиёр
Йўлдашвўйдан бурун Қурумбўйга ўхшаб пас овозда қоронғидаги одам
шарпасига ишора қп.
- Аҳа, вижу , вижу – деди Қурумбўй ханжарини хозирлаб. Кегин
кутилмаганда мушукдек эпчилликминан югириб борип «Каюк тебе , казёл!»
деганича кийикди емақчи бўған йўлбарусти сингари мотанатминан ўғрига
тейланди дагин уни биқинига ханжар урди. Кегин : - Макруха бўса
биратўла бўсин. Мўйкага тортиппеяқалей век воля не видать - деп ўғрини
сўйворди.Биз энди Қурумбўй ўғрини тутип бир – икки урип – тевип
тартипка чақирип қўйса керак деп ўйлўвдикта. Кутилмаганда юз берган бу
мудхиш қотлликди кўрип несўпқолдик. Энди ўзиз ўйленг, Сайтмират ака, у
ўлихти аяғига омоч байлап Қорадайрага улақтирейк десак дайра музлап
ётипти. Ерга кўмворейк десак ерларам музлап заранг бўп кеткан. Мурдани
яқворгани дрзн тугул керасинам йўқ. Шейтанчирақ пишкан. Энди нима қлдик
деп ўйланип қолдик.
- Эхххх, камандур, камандур, арзимаган ўтинди деп бир инсонди
ўлтирдиза. Ха, уриб – туртип қўйсез бўлариттида. Ўлтириш шартмиди? Бу
бечараям бола – чақам сўвихта музлап қомасин деп ўтин ўғиллашка мажбур
бўған бўса керахта. Муна энди гўдак болалари етим қолди. Биз энди қўли
қон лидирминан қайтип сиёсий похолият оборамиз? Сиз ҳали прзднт бўмей
турип битта одамди бошини едиз, Худо кўрсатмасин новодо прзднтмас бита
ямпа мактапка длихтр бўпқосез маҳаллий ахолини ёппасига қиличтан
ўткизассаканта - а? – дедим мен апсусланип.
- Энди мелийса кемастан жуптагди рослаш керак – деди Йўлдашвўй.
- Тувра - деди Мамадиёр.
Биз шуйтип қишлаққа қорап тез – тез юрип кета бошладик. Анча
юрганимиздан кегин Қурумбўй югирип бизга етволди дагин: - Ўшналар,
тўхтенар! Силарсиз бу партияни менга нима кераги бор. Қизишип катта
хотага йўл қўйдим, мени кечиринар. Ҳаққинарди холол қлинар.Мен ўзи
шунақа омадсиз, иши юришмаган одамаканман. Силардиям қийнавордим. Худо
кўрип турган нарсани бандасидан яширип нима қиламан. Қинғир ишти қийиғи
қирқ йилдаям чиғади. Мен яхшиси хозир тувра ментурага борип ментларга
мен одам ўлтирип қўйдим деп айтаман. Улар мени қомамейди. Удастинам бор
- деди Қурумбўй ерга қорап. Кегин кета бошлади. Кетидан қораааап турип
камандурга раҳмимиз кепкетти.
- Ўшналар, шунча вақт билла юрип энди камандурди ташлап кетамизми?!
Ахир мундей олип қоралса у партиямизди мулкини химоя қламан деп шу
мудхиш хотага йўл қўйди! Юринар, бизам камандурминан билла борейк
ментурага! - деди Мамадиёр.
Бу пикр бизгаям мақул кеп камандурминан билла ментурага қорап жўнадик.
Қурумбўй ментларга одам ўлтирганини айтувди мелийсахона тўз – тўпаленг
бўпкетти. Миршаплар бизди Қурумбўйминан билла темир эшиклик зимдонга
қомап қўйишти. Эттасига бизди кишанлап жиноятти ойдинлаштириш учун
воқия жейтига яъний, чўчқахонага оборишти. Апчарка итларминан чор
тарапти истап астар – пахтасини чиғорворишти. Бизди изларимизди
патапаратларминан, камраларминан суратка олишти. Изларимиз бору
нимагадур қон излари кўринмасиди. Бир маҳал қорасак Қурумбўйди ханжари
қордан ясалган қорбобони кекирдагида турипти. Қурумбўй кулворди. Уни
кулганини хич кўрмаганимиз учун тувраси қўрқип кеттик. ЫЫЫЫЫЫЫЫЫЫЫЫЫХЫ
- ХЫ - ХЫ ЫЫЫЫ! Каллам қурсин, Ғурратошти тўгарагида қўлга чушип
кийимсиз қочкан Чапайип калхўз райиси Бадалиптинг киймларини ўткан куни
қорбувага ўзим кийдирип қўювдим. Эх, ҳайрияте! Мен ўғрини сўйвордим деп
ўйланип юриппана! - деп кулди у. Кегин бизам кулвордик. Айниқса ментлар
ўвзларини ангинаси кўрингунча очип қатип – қатип кулишти. Бизди
масхаралап, албатта. Анчадан кегин жиддийлашип «Бекарчи воқтимизди оп
анча овора қилдилариз » дея маъмурий жазо супатида бизга иштарап
солишти. Иштарапти хесопига биз арралап, ёрип тахлап қўйган ўтинларди
аристон тошийдоғон автозакка юклап апкетишти. Биз энди ментларди
кузатип хайр – мазир қп турсак, Сойипкон Салапанип икки рулон пилонкани
таксига юклап келди. Шунақа ҳангамалар, Сайтмират ака. Майли эмаса.
Ажнабий дуглатларда, Европияда, Америкияда, изғип юрган акахонларга,
опажонларга солом айтинг. Барча Ўзбекистонликларга ҳурматминан укангиз
қизиласкар Мизхаппар.
2009инжи йил, 15инжи январ, тунги сохот 12дан 14 милут ўтти.
Чапайип калхўзи.
|
