Мизхаппарнинг йигирма еттинчи мактуби
Солом, Сайтмират ака! Тунов куни қоратеэминан трнопка қп айвонди
пешхорисига осилган чиринди тўла қопти буйтип тепятсам пўчтачи хат
тейлап кетти. Дарағди пўслоғига путилган мактупка қуйидаги ғайринусха
сўзлар ёзип қўйилипти:
Повуска
-Хурмахлук Хаппархўжа Тахтабой ули! Ғладимир Илич Лелим бувамминан
Кирписка энамди арвохи урмасин десангиз зудликминан деразадан сакрап
эшакка мнинг дагин, Аризонадан Техаска қорап кетавериштаги “Фицжералд”
қовоқхонасига кирип шороп ичип ўтирган юзида тиртиғи бор Буэнос
Айреслик қотил Хуан Антонио Моралести қўлларини буйтип қайрип кетига
тевип – тевип апчиғип кактуска байленг. Кегин
Прерия даштларида ғилдираклари ғижирлаяткан капалик аравалариминан
сизди қувип келяткан маҳаллий Хиндейсларди пилталик милтиқлардан откан
ўқларига мотанатминан чоп берип ботқоқ ортидаги чиябўрилар улияткан
чангалзорга яшрининг. Ой чиғип тун қушлари :“Хувв! Хувв!” Қийййқ!
Қийййқ! Хақ – хақ – хақ – хақ! Деп сайраяткан маҳал эшагингизминан
билла тубсиз канёндан сакрап ўтип : - Қурррррррррррр! Хайт! Хайт!
Улулулулулулулулулулулулулулулулулулулулулулу ! - деганингизча
чўчқахонага қорап чопинг!
Шарқий пронт қўмондони адмирал Қурумчук.
Мактупти ўқип “Оббоооо!” дедим дагин, Мирзахамдам поччам туғилған
кунимга берган қўнжилик ўтигимди кийип меҳрибон ўгей онамминан ўгей
дадамга билдирмей деразадан сакраб чўчқахонага қорап жўнадим.
Чўчқахонага борсам қадрдон дўсларим мени кутип туришканакан.
- Камандур, Мизхаппарминан квота бўлди. Сессияни бошлўрейк эмаса - деди Мамадиёр қўл қовуштирип.
– Валяй, век воля не видать – деди Қурумбўй трубкасига апилка тиғип туташтирип чекканича.
Мамадиёр “Хўп бўлади!” деп сессияни очти дагин Қурумбўйга сўз берди.
Қурумбўй шейтанчирахти пилигини кўтарип гапиришка бошлади: - Қадрсиз
дўслар, сессия қахнашчилари, партиямиз озалари, изағ – яқиндан кеган
дептатлар. Бугун кечаси қўққистан калламга бир пиласўпик пикр кеп қоса
бўлама? Ҳаммангизга молим Шимолий қутип, Антарктидия томонларда одамлар
сўвихтан қатип қомейк деп итлар судрейдоғон чиналарда пайга ўйнейдикан.
Бизам шуйтип бозорларда арава судрап юрган мактапболларди бошини бир
жейга бириктирип “Буюк аравакашлар” номлик олимпияда мисобақаларини
ташкил қсак, бу ташаппусимиз тарихларди қорли ўнгирларида мангу акс
содо бўп қоларитти. Бу таклипти қоғоз қоп парчасига путип хўкмат
идорларига киритип тепса тебранмас хокимчаларди литаргик уйқидан
ўйғатариттик. Ушбу долзарп масала юзасидан кимда қонней чиғн пикрлар
бўса ўртага тейласин - деди Қурумбўй бизга худди хашорат личинкаларига
қорагандай писантсиз назар тейлап. Қурумбўй шуйтип гапини тугаткан
пайит Йўлдашвўй ичкилик ичўврганидан қалтирақ бўп қоған қўлини кўтарип
сўз сўради.
- Мархабат, ўртағ Йўлдашин, сўз сизга - деди Мамадиёр. Йўлдашвўй яғир
дўпписини оп қўлтиғига қисип икки қўлиминан бошини изақ қайлади дагин :
- Мен замонамиз Пилатўни, титан пикрлик доҳий калла камандур ҳазрати
олийлари олға сурган тамоми таклипларди мақуллаган холатта “Буюк
аравакашлар” олимпияда ўйинларига душмоний тарбия бўйича камандур
ўринбосари, Чопойип кахўзида истиқомат қилувчи жамиии қоратейис
нинзалар патриархи Хаппа - риё сан Каидзюмиди райис этип тайинлаш
таклипини ўртага тейлейман – деди.
- Қона эмаса, Миз - хаппа - риё сан Каидзюмиди шу вазипага тайинлансин
деган ўртағлар қўл кўтарип тастиғлап қўйинарчи. Қаршилар, бетараплар
йўқ, таклип бир овоздан маъқулланди – деди Мамадиёр бир аяғи йўқ
истолимизди болғаминан урип. Шундан кегин сессия кузап уйга қайттик.
Эттасига таклипимизди қоғоз қоп парчасига путип бир нусхасини яримта
ғишка бейлап хўкмат идорасини дуволидан улоқтирдик. Таклип ҳўкматка
мақул кеп мисобақани ташкил этишка вада берди. Улар таклиптаги баъзи
сўзларга эътироз билдирип олимпияда сўзини “Ўлим пияда” деп, Бюк
аравакашлар сўзини “Мисаппо осмон” дея ўзгартирилса ва у “Намуна”
ширкат хўжалиги худудида ўтказилса гап йўқ ишўларитти мазмунида жувоп
мактупи ёзип уни яримта ғишка симминан бейлап чўчқахонага қоратип
отишти. Яхши чоп берип қолдик. Хўкмат “Намуна” ширкат хўжалигини
бекарга танламаганакан. Суриштирип билсак бу ширкатта йўллар ғадур –
будур, ўнқир – чўнқир, ховуз – хандак баъзи кўчалари ботқоқ экани
маълум бўлди. Хўжалик худудида водопровод тугул қудуғам йўғакан.
Мактапболлар кечкача ичимлик сувди обкашларминан изағдаги зовурдан
инқиллап – синқиллап ташийдикан. Зовурди бошланишидаги тўғонга шишип
кеткан эшагди ўлиги илинип қоғанакан. Газ йўғлигидан одамлар дарағларди
кесип яқўрип бу ширкат хўжалиги Манголия даштларига ўхшап ётипди
дийишти. Ишанмей борип ўз кўзимизминан кўрдик, кўчалардаги исталбаларди
илихтрасеп ходимлари суғурип апкетишипти дагин, илихтр симларди
ибўршисани швабрасига ўхшаган чўпахларга илип қўйишипти. Тилпўн
йўғлиги, йўллар ботқақлиги учун у ерларга “Искарапўмиш”ларам
бормейдикан . Хўкмат ёзган мактупта бу муаммоларга тегишлик шундей
жумлалар бор: - Бунней чғн тадбирлар “Намуна” ширкат хўжалиги каби
қадимий ва труднопроходимый жейтларда ўткизиш бозорларда арава
судрейдоғон мактапболларди янада чиниқтиради, уларди янгидан – янги
меҳнат – машаққат чўққиларини забт этишка илҳомлантиради. Қоловрса
мисобақа ғолипларига никопатларди шахсан Чапайп вилоятининг хокими
Дармон Дутарувич ўз қўллариминан топширадилар…
- Ҳааа, хўкматта жичча бўсаям демакратия боракану деп оғир хасталик
тупайлик вопот эткан эшагимизди етим қоған аравасини мавсумга созланган
трактрдек техосмотрдан ўткиздик дагин, уни ияғдан – бияққа судрап
мисобақаларга тайяллана бошладик. Ниҳоят орзиқип кутилган кун ҳам
келди. “Намуна” ширкат хўжалигига борип допинг назоратидан ўттик.
Олимпиядага республикамизди турлик чеккаларидан бозорларда арава
судредоғон нораста боллар, мўйсапитлар кеп аравалариминан старт
чизиғида турганакан. Бизам аравамизминан сапка турдик. Ҳаммани кийимида
нўмири бор. Йўлди икки четида қора кастим брук кийган, оқ кўйнакка
галустик тоққан томошабинлар байрақчаларди ушлагнича бизди кузатмағда.
Уларди ичида биттаям оддий пуфқаро йўқ. Назаримда пуфқаролар хавпсиз
жейтларга эвакувасия қлинган шкилик. Бир маҳал бақавўй судия қўлидаги
бойроғди силтап “Маарш!” деганиди, тумонат аравакаш араваларини
сурганича олдинга тейланди. Тақира – туқур, жангир – жунгир, чаланга –
чаланг қп пайга бошланди. Арава устида тикка турган Қурумбўй орқада
қолятканимиздан аччуви чиғп агрегатимизди мотанатминан судрап кетяткан
Мамадиёрга бақирип ўлим логирди вертухайи сиёсий махпусти ургандей уни
тўхтовсиз ва аёвсиз қамчилаяпти. Биз Йўлдашвўйминан аравани бор
кучимизди ишка соп иттарип боряппиз. Яхши денг, биринжи ўринда кетяткан
аравакашти араваси лойга ботип қоп ортидан келятканлар унга урилип
балчиққа аравалариминан билла ағанади. Балчиққа буланган аравакашлар
“Ооол аравангди!”, “Йўлди бўшат!”, “Эвласанг арава судрамейсами,
сўтак?!” деп сўкинип бир – бириминан жиққамуш тевалашип ётипти. Ҳақиқий
лой жанги! Бияғда Қурумбўй бақирип ётипти: - Нега қорап туришипсан, век
воля не видать! Хайда! Судра аравани! Революсия номиминан буюраман!
Агар биринчилихти қўлдан бой бой беришсенг мендан яхшилик кутишма!
Харбий трибунал қорориминан масаленгди бюрога қўйип учовингдиям
партиядан ўчираман!..
Қорасак бўмедоғон.Охири тиришип – тирмашип аравамизди Қурумбўйминан
билла қўшип кўтарип ботқоғдан чиғдик дагин пайгани довом эттирдик.
Бизди ортимиздан яна бир қанча аравакашлар араваларини кўтарип
югиришти. Бизди арава пасликка қорап юрганда айниқса мушкулимиз
енгиллашти. Анча илгарилап бошқа аравакашларди ортта қолдирдик. Кўз
тиймасин. Арава жонвор шиддатминан марра сари елип бораритти. Бир маҳал
кутилмаганда Мамадиёр мўйнидаги мўйинтуруғди шашип – пишип чечти дагин
ўзини четка оп Қурумбўйга қораганича: - Камандур, полундраааа! Арава
жорликка қорап кетяптииии! Бортти тарк этинг! Сакранг! – деса
бўладими?! Қурумбўй аравадан сакради. Бизам ўзимизди жор яқасида зўрға
тўхтатип қолдик. Аравамиз баланд жорликдан паска қулап тошларга урила -
урила чил – парчин бўлди. Шуйтип бизди Худо яна бир соқлади. Шалбирап
Калхўз марказига қайттик. Кегин хўкмат вакиллари мисобақага оит якуний
хулосаларди эълон қлиш учун хаммани бир жейтка тўплади дагин, Чапайип
вилоят хокими Дармон Дутарувич сўзга чиғди. У изаааақ нутқ сўзлап охири
ғолипларга никопотларди топширди. Энг олий нукопот бизга тийди. Дармон
Дутарувич шахсан Қурумбўйди қўлини қисип унга катта картўн қутини сўвға
қлди. Биз хурсан бўп чўчқахонага қайттик. Йўлда одамлар қизиғип : -
Карўпкадаги нима? Сувитнўй тлвзрми? Пулини олўрмапсиларта. Барибрам
сувит йўқ. Қайтип кўрасилар бу тлвзрди? – дийишти. - Силарди
ишинарўмасин. Бу сирприз - деди Қурумбўй. Шуйтип ўвзимиз қулағимизда,
чўчқахонага кеп штапканселариямизга кирдик. Қурумбўй ўтигини қўнжидан
ханжарини оп картўн қутини қирғип очти. Очувди қути лиқ тўла
қовоғарикан. Қовоғарилар возиллап тўзип биринжи Қурумбўйга ёприлишти.
Кегин бизди юзларимизга ёпишип чағип, кўйнагларимизди яқаларидан
енгиларидан кирволди. Юз – кўзларимиз шишип дўмбарақўзибўп кетти.Қайтип
штапканселариямиздан қочип чиққанимиздиям билмей қолдик. Бу қовоғарилар
махсус бақиб қўлга ўргатилган сўвиққа чидамлик газандалар шклик ,
қорасак гала - гала бўп бизди яна қувип келишяпти. Биз қишлаққа қорап
қочтик. Мен уйга борувдим ўгей дадам мени танимади. Хатто қўқип
паншахаминан буйтип ўзини химоя қилди. Ўгей дадам крестиёнта , шу чун
буйтип чўқинди дагин : - Сгинь, сгинь, Сатана! – деди. Чунки қовоқларим
шишип, қулақларим каттарип, кўзларим юмилип лабларим дўрри бўп ўрдагди
тумшуғига ўхшап қоғаниди. Айнакка қорап ўзимди аптимдан ўзим қўқип
юрагим чушип қолей деди. Яхши башарамди меҳрибон ўгей онам кўрмадилар.
Мени уйлантириш учун сўвчиликка кетканакан бахтимга.Шунақа гаплар,
Сайтмират ака. Майли эмаса. Яна қоғоз қоп парчасига путилган мактуп
орқали кўришкунча хойр. Ҳурматминан укангиз Мизхаппар.
2008 йил, 19 инжи декабир. Кундуз сохот 2 дан 33 милит ўтти.
Чапайп калхўзи.
|
