Мизхаппарнинг йигирманчи мактуби
Холдор Вулкон
Турмада
майишат қп ўтирсак , Қурумбўй гидравлик диванда ёткан пар болишини
остидан ҳанжарини олди дагин биз томонга югирди. Биз хойран бўп: -
Тиншлыхма, камандур? - десак, Қурумбўй: - Томом, йўлимди тўсишма!
Сўяман! Сўямааааан! Ахир қочангача чидаш мумкин бу одалатсизликка, век
воля не видать! – деб бақирди. Биз ҳай-ҳайлап уни инсопка чақирдик. -
Э, ўзингизди босинг, ўсрақ гернал! Шойтанга ҳай беринг! - деп ялиндик.
Қурумбўй қулақ сомади.
У ҳай – ҳай дегунимизча сўйиб қўйди. Истолди устида турган қовунди. Биз у қовунди нозик мийманларга соқлап қўювдик. Қорасак, Қурумбўй "Умх”, "Бай – бай – бай – баааай!”, "Асалўпкетиптию жонвор” деб "Умрвоқи” қовунди пок – покиза чуширяпти. Йўлдашвўй Қурумбўйди қўлидан ҳанжарди тортиб оп қовунди қоғанини тилимлап ҳаммамизга тенг тақсимлади. Қўли қинғир бўсаям ҳар ҳолда бош бўғалдурта. Кастр бўбам анча ишлаган. Шуйтип бизам қовунди опкирятсак Қурумбўй қовун йийиштан тўқтап қолди. Кегин аптини буйтип бужмайтип йиғлаворди. - Ие, яна нимўлди, камандур? Нимага йиғлаяпсиз? - десак, Қурумбўй: - Эшагимиз ёдимга чушип кетти. Биз буйтип турмаларда майишат қп юриппиз у бечара бўса Чўчқахона атропида қуриган шўраларди илдизларини еб қйнчлыхмнан кун ўткизяпти.
Хозир янимизда бўғанда манўви қовунди пўчахларини маза қп еволаритти. Нима, эшагди кучи хололу ўзи хорамми? - деди у кўзларида жиққа ёшминан ўксиб – ўксиб йиғлап. Бу гаптан биздиям хўрлигимиз келди. Озип – тўзип йўлимизга кўзлари ногирон бўп термулип, қулағларини шалпайтип юрган беозор, содақатлик эшагимиз кўзимизга кўннип кетти. Виждонимиз қийланди. Шуйтип гурунглашип турсак, ташқаридаги соқчилар мнорасида турган саллат бола дилбинда буйтип қораб : "Чет дуглатлардан кеган КАМИСАлар кетишди!” деб бақирди хурсан бўп. Бир пастан кегин исталбага ўннатилган радёканнакдан : - КАМИСА кеткан бўса махбусларди ҳаммасини яна эски жейтларга қаменар! - деган овоз эштилди.
Бир мааал деразадан мўралап қорасак , бошига дубулға , эйнига бронхалат кийип қалқонминан дубина ушлаган жазо отряди бизди камерага қораб мўри – малахдек ёприлип келишяпти. Улар камрамизди ёғоч ўймакорликминан ишланган нақшинкор тахта эшигини тевип синдирип киришди дагин , э йўқ – бе йўқ бизди уркалтак қп савлашга тушти. Биз қўлларимизминан ўзимизди буйтип зашишайт этип мотанатминан қаршилик кўрсатишимизга қорамей шавкатли қўшинларимизга катта толапат етти. Шу пайит мени мийямга бир пиласўпик пикр кеп Йўлдашвўйди бир пой қўнжилик ўтигини олдим догин, энди душман лашкарларига шердек тайланмақчи бўп турсам дубулға қийганларди биттаси ҳаммани тўхтатип дубулғасиминан бронхалатини чечти дагин, дубинасини ерга тейлади.
Кегин менга қорап: - Э, Мизғаппар! Эркак бўсенг қуролингди тейла! Яккама - якка тевалашамиз! - деди. Мен гап йўқ деп этигди ерга қўйдим. Рақип бўйнини буйтип товуққа ўхшаб ияқ – бияққа қийшейтрб қўлларини қирсиллатти. Мен робамди чечип сакрап – сакрап, ховога бир – икки мушт отип разминка қлдим.Нихоят инсоният етти ухлап чушигаям кирмаган дахшатлик жанг бошланди. Биз шунақа мушлаштикки, кўрсез беш – олтита қутурган итлар бир – бириминан уришяптими дийсиз. Мен камрамизди деволида шипка қорап югирдим дагин, салта қп айналип рақибимди башарасига тептим. Рақиб деразани ўпириб ташқарига чиғип кетаритти агар аяғим текканда. Мен тарихий пирсаттан унумлик пейдаланиб рақибимди бир уриб қулоғигача ерга киргизвормақчи бўп турсам рақиб шилиқ айтип ерга чўзилип қолди. Қорасам бутун турмадаги махпуслар мискаларини темир панжараларга уриб "Миз – хап – пар! Миз – хап – пар!” деп менга далда беришяпти.
Мен бундан рухланип рақибимди мўйнини қайрип аспаласопинга жўнатятсам, ғирром рақиб кўзимга яяяяхшилаб туйилган бир сиқим Мировотти қалампирини чачворди. – Ҳа номарт! - дедим мен кўзимди буйтип ишқалап. - Бу харбий хийла! Урушта харбий хийла ишлатиш холол деганакан Қутузип, хўмми! Ё Қутузип ё Суворип айткан! Менимча Суворип айткан! Ё Дукчи эшон айтувдимикин? Хозир аниқ эсимда йўқ - деди Ғирром Рақиб. Мен : - эээээнди ўзингдан кўр! Мени қўлиммас рахманлик устозим Брусликди қўли ! - деб ҳовога сакраб қуюндек айналип тусмолдан жангди довом эттирдим. Мантра айтиб ички резананс хосил қп кўсмўстан қўшимча энергия чақирдим. Камрамизди ичи тўс – тўпаланг бўп яшил – сариқ чақмағлар чақиб момагумбрак бўпкетувди қўрқиб кеткан жазо отряти апил – тапил пртавагазларини кийип камерага кўздан ёш оқизадиган газди шашкасини улоқтирди.
Камерани ичи бир зумда тезагди дудига ўхшаган аччиқ тутунга тўлиб
биз дудкайп бўп Чапайп калхўзини кўкйўтал қўйларини сингари бувилиб
йўталип қушимиздан кетип қолдик. Ўзимга кесам мелиса боллар бизди аяқ –
қўлларимиздан таяқларга осип кўтарип кетишяпти. Улар бизди зимдонга
тейлади. Зимдон дегани жуда зерикарлик жой бўларакан. Бир - иккита
одамларди искалетиям ётипти. Тепада бир парча осмон кўннип туради
холос. У осмондан ҳар замонда кир – чир, ээээски- туски булутлар сузиб
ўтади. Баъзан қушларди кўриб қоламиз. Бир куни зимдонди устидан самалёт
учиб ўтти. Қурумбўй самалётка хасратминан қорап турди дагин матал айтти:
Самалёт , самалёт
Қонотингди пастлаб ўт!
Қонотинга хат ёзей,
Қоряхонга ташлаб ўт!
Биз хомуш бўп ўйланип қолдик. Болалигимиз ёдимизга чушти. Яшлигимизда осмондан самалёт учиб ўтса чўчқахонани томига чиғип яғир дўппиларимизди силкитип шуйтип қийқирариттик. Қурумбўй бўса турпағдан сарғейип кеткан иккита бош чаноғини авайлап қўлига олди дагин: - Муна, ер юзида юз йил яшейдими, минг йил яшейдими, одамзотти ахволи бир кун шу. Балки бу одамлар тириглигида одалатлик пошшо бўғандур. Балки диктатур бўғандур. Ким билади.
Балки бу искалет эгалари мухолипатти лидрлари бўғандур. Бир – бириминан ит – мишиғ бўп, бир – бирига тош отип, бир – бирини сотип охири золимди зимдонида ўлиб тинчишкандур. Муна чириб ётипти энди зимдонда. Шу чун бу арзимас, ўткинчи дунёда бир – биримизминан аҳил – иноқ бўп одамларга пақат яхшилик қилишти ўйлашимиз керак. Бизам дўлат тепасига кесак Ўзбек халқини қийнамейк. Халқти ризқини толон – торож қимейк. Пешанасини кўк томири чиғип турган яш камқувват мактабболларди толада поқта тердирип ўзимиз қўлларимизди буйтип шингиллатип Хоразмди "Лазгисига” ўйнамейк.
Ҳақиқий мухолипатти қувғин қп, чўмчек партияларди тузмейк. Хақиқатти айткан одамларди ўлтирмейк. Душмонларди гапига кириб ўз халқимизди қирғин қимейк. Анашунда келажак авлотлар " Қурумбўй бошлиқ қизил яланғаяқлар партияси яхши партийейди " деп тарих сахипаларига номимизди олтин харпларминан ёзади – деди. Кегин калла сувакларга қорап турип ашилла айта бошлади:
Умр ўтар, ваааақт ўтар,
Хонлар ўтааар, таааахт ўтааар.
Омад ўтаааар, бааахт ўтаааар,
Лекин ҳеч қачоооон чиғмаааас ёдимнан,
Сении кулиииишларинг,
Пинхон бўзлааашларинг
Пинхоооон бўзлааааашлариииинг
Биз энди йиғлеймиз деп турсак, зимдонга бир саллат бола буйтип қорап: - Ёшулли, ашла ойтип юрейими эзвординғиза. Эштип гўзларима яш галди. Ман Харазмнин Ханқасиннанман. Атим Ағажан. Яна Харазм йўллариннан ойтиппармийсизми? – деди. Ағажанди овозига зимдонди дуволлари акс - сода берди. Қурумбўй: - Талабларига биноан, "Сувора” Огойи бова сўзи, ижро этади Ўзбекистонда хизмат кўрсаткан халқ душмони Қурумбўй - деб энди Хоразм мақомларидан "Сувора”ни айтятувди зимдонди тепасида бақир – чақир бўпкетти. Биров йиғлаб – ялиниб: - Шапқат қлинар! Бола – чақам бор! Мени зимдонга тейламенар! Мен прзднтмга содихмаан! - деб бақирди. Кегин анаши бақирган одам Ааааааааааааа! деганича зимдонга гурсиллап чушти. Арқасидан яна битта одам пооооооп! айтип чушти.
Қорасак улар маҳалла камкетминан бургат Кибрёхон акейкан. Улар вой – войлаб анчагача ўнтап ётишти. Аааанчадан кегин ўзларига кеп бизга : - Яхшимисилар, ҳамсаялар? Қалай, димағлар чағма? - дийишти. - Худога шукр, юриппиз аста – аста- дедик биз. Шуйтип гурунглашип турувдик зимдонга яна битта одамди улоқтиришти. Қорасак, у Хуббихонакан. У инграб войвоей – войвоей! диятувди бошига бир ғўла келип чушти. У ғўла Хуббихонди пратез аяғийкан. Махалла камкет Хуббихонди поччасита, даррўв ёғоч аяғини кийишка ярдам берди.
Шуйтип почча - жиян бир – бирларини елкасига бошларини қўйиб ҳўнг – ҳўнг йиғлашти. Хуббихон : – Айланип кетей почча, мен сизди поччам деганман, сизга опамди берганман! Хич ким билмасаям сиз бласиз. Бу хўкмат уйинг куйгурга содақатминан хизмат қлдим. Хизматимди қадирлап никопат беришти ўннига зимдонга тейлади! Дунёга одалат йўғакан, почча! - деп изақ йиғлади.Махалла камкетам анча сиёсий гапларди гапириб тейлади. Кибрёхон ака хўкматти айниб – ачиб сўкиб Қурумбўйди кирза ўтигига юзларини суртти: - Қурумбўй, ука, сизди партиезга қайтип оза бўсам бўлади? – деди. Қурумбўй Йўлдашвўйди кўрсатип: - Бу масалада абдил кадрга учрашинг - деди.
Йўлдашвўй Кибрёхон акага қоғоз – қалам берди. Кибрёхон ака тувалет қоғозига ариза ёзди. Йўлдашвўй аризани Қурумбўйга узатти. Қурумбўй ариза навбатдаги съезд мухокамасига қўйилсин деп резалюсия соберди. Биз анчагача сиёсий гаплардан гаплашиб гурунг қлдик. Бу орада осмонга ой чиғип зимдонга мўралади. Биз учиб юрган кўршапалакларди кўрдик. Уларди қонатлари ойди нурида ялтиради. Кўршапалаклар қандей бахтлик! Уларди хич ким зимдонга тейламейди. Мазза қп учиб юришипти – дедим мен Қурумбўйга. Қорасам Қурумбўй зимдонди дуволига суянип хуррак отяпти. Йўлдашвўям, Мамадиёрам, Махалла камкетам, Кибрёхон акаям, Хуббихонам тирранг қатип ухлашяпти.
Мен ойди ёруғидан унумлик пейдаланип тувалетний бумагага шарикавўй ручкаминан ушбу йигирминжи мактупимди ёзишка кириштим. Мактупти ёзиб бўп осмондаги чўмич юлдузига термилип ёттим. Кегин ухлаб қоппан. Ўйғанип миндей қорасам, ҳамма ухлаб ётипти, Хуббихон йўқ. Шашип – пишип дўсларимди ўйғаттим дагин уларга вазиятти чучунтирдим. Биз хойран бўп юқорига қорадик. Юқоридан мелисалар бизга қорап турганакан. Уларди каттаси : - Қана, холқ душмонлари юқорига чиқишче! Сенларминан бир гаплашип қўйейк! - дийиштида, зимдонга норван туширишти. Биз Оббо деп норвандан узун – қисқа бўп юқорига чиғдик. Мелиса боллар бизди тергўв изалятурига опкиришти.
Изалятурга кирсак ичкарида Хуббихон ўтирипти тиржайип. - Ҳа , лохлар, қалай энди иях – бияхлар? Хариплар! Хамменгди овозингди манўви диктапўнга ёзвоғанман! Ана ўртақ тергўвчини қўлида турипти! Энди ҳамменг дорга осилишасан, Ватан хойинлари! - деди у ёғоч аяғини қашлап. Кегин терговчи бизга диктапўнди қўйип эшиттирди дагин ҳар – хил қоғозларга қўл қўйдирди. Шундан кегин бизди ташқарига опчиғип сиртмағлари шомолда хуник ликиллаб турган дорларди остига опкелишти.
Маҳалла камкетминан Кибрёхон ака шапқат қлинар деп жаллотларга ялиниб – ёлворип йиғлашяпти. Айниқса бошимизга қоп кийдиришятканда маҳалла камкет иштонига сийворди. Жоллотлар бизди энди осмақчи бўп туришувди денг, соқчилар мнорасида турган саллат бола дилбинда буйтип қорап: - Тўқтенар! Чет дуглатлик ҳалиги хравазашитниклар тағин қайтип келишяпти! Уларди катакани духоба дўпписини эстан чиғорип қолдирганакан! - деса бўлама? Бу гапти эшитип жоллотлар бизди бошимиздан қопларди оп, шашип – пишип қўлларимизга бейланган арқонларди чечти дагин, диконглатиб шохона нўмирларга хайдап кетишти.
Хозирча шунақа гаплар, Сайтмират ака. Майли индақа бўса тмасам. Барча чет дўлатларда юрган Ватандошларга солом айтип қўясиз. Чексиз эҳтиромминан зулм зимдонидаги укангиз Мизхаппар.
13 ўктабр, 2008 йил. Сохот 11 дан 13 милит ўтти.
Барса келмес.
